MP Board Class 10th Sanskrit व्याकरण कारक एवं उपपद विभक्ति प्रकरण

MP Board Class 10th Sanskrit व्याकरण कारक एवं उपपद विभक्ति प्रकरण कारक-“साक्षात् क्रियान्वयित्वं कारकम्” अर्थात् जिस शब्द का क्रिया के साथ सीधा सम्बन्ध होता है, वह कारक कहलाता है। हिन्दी में विभक्तियाँ (कारक) आठ होती हैं। संस्कृत में सम्बोधन को प्रथमा विभक्ति के अंतर्गत ही मानते हैं। इसलिए संस्कृत में विभक्तियाँ सात हुईं। संस्कृत में … Read more

MP Board Class 10th Sanskrit व्याकरण सन्धि-प्रकरण

MP Board Class 10th Sanskrit व्याकरण सन्धि-प्रकरण दो या दो से अधिक वर्गों का मेल सन्धि है। दो या बहुत-से वर्णों को मिलाने से जो परिवर्तन होता है उसे सन्धि कहते हैं, जैसे- विद्या + अलायः = विद्यालयः। सन्धि के भेद-सन्धि के तीन भेद होते हैं (I) स्वरः (अच्) सन्धि (II) व्यञ्जन (हल्) सन्धि, (III) … Read more

MP Board Class 10th Sanskrit Solutions Chapter 19 गुरुदक्षिणा

MP Board Class 10th Sanskrit Solutions Durva Chapter 19 गुरुदक्षिणा (पद्यम्) (रघुवंशात्) MP Board Class 10th Sanskrit Chapter 19 पाठ्यपुस्तक के प्रश्न प्रश्न 1. एकपदेन उत्तरं लिखत-(एक पद में उत्तर लिखिए)। (क) वरन्तन्तुशिष्यः कः आसीत्? (वरतन्तु का शिष्य कौन था?) उत्तर: कौत्सः (कौत्स) (ख) अनर्घशीलः कः? (निश्छल व्यवहार किसका था?) उत्तर: रघुः (रघु का) (ग) … Read more

MP Board Class 10th Sanskrit Solutions Chapter 17 चाणक्यनीतिः

MP Board Class 10th Sanskrit Solutions Durva Chapter 17 चाणक्यनीतिः (पद्यम्) (चाणक्यनीतितः) MP Board Class 10th Sanskrit Chapter 17 पाठ्यपुस्तक के प्रश्न प्रश्न 1. एकपदेन उत्तरं लिखत-(एक पद में उत्तर लिखिए)। (क) रविः केन तपते? (सूर्य को कौन तपाता है?) उत्तर: सत्येन (सत्य के द्वारा) (ख) दरिद्रता कया विरानंते? (दरिद्रता किससे सुशोभित होती हैं?) उत्तर: … Read more

MP Board Class 10th Sanskrit Solutions Chapter 6 यशः शरीरम्

MP Board Class 10th Sanskrit Solutions Durva Chapter 6 यशः शरीरम् (कथा) (सङ्कलिता) MP Board Class 10th Sanskrit Chapter 6 पाठ्यपुस्तक के प्रश्न प्रश्न 1. एकपदेन उत्तरं लिखत-(एक पद में उत्तर लिखिए-)। (क) मार्कण्डेयः नाम ऋषिः कुत्र वसति स्म? (मार्कण्डेय ऋषि कहाँ रहते थे?) उत्तर: गङ्गातीरे (गङ्गा के किनारे) (ख) वासुदेवः कस्य प्रियशिष्यः आसीत्? (वासुदेव … Read more

MP Board Class 10th Science Solutions Chapter 16 प्राकृतिक संसाधनों का संपोषित प्रबंधन

MP Board Class 10th Science Solutions Chapter 16 प्राकृतिक संसाधनों का संपोषित प्रबंधन MP Board Class 10th Science Chapter 16 पाठान्तर्गत प्रश्नोत्तर प्रश्न श्रृंखला-1 # पृष्ठ संख्या 302 प्रश्न 1. पर्यावरण-मित्र बनने के लिए आप अपनी आदतों में कौन-से परिवर्तन ला सकते हैं? उत्तर: पर्यावरण-मित्र बनने के लिए हम अपनी आदतों में निम्न प्रकार परिवर्तन … Read more

MP Board Class 10th Science Solutions Chapter 15 हमारा पर्यावरण

MP Board Class 10th Science Solutions Chapter 15 हमारा पर्यावरण MP Board Class 10th Science Chapter 15 पाठान्तर्गत प्रश्नोत्तर प्रश्न शृंखला-1 # पृष्ठ संख्या 289 प्रश्न 1. क्या कारण है कि कुछ पदार्थ जैव निम्नीकरणीय होते हैं और कुछ अजैव निम्नीकरणीय? उत्तर: कुछ पदार्थों का मृतोपजीवियों या मृतजीवी अथवा अपघटक एवं जीवाणुओं द्वारा अपघटन या … Read more

MP Board Class 10th Science Solutions Chapter 14 उर्जा के स्रोत

MP Board Class 10th Science Solutions Chapter 14 उर्जा के स्रोत MP Board Class 10th Science Chapter 14 पाठान्तर्गत प्रश्नोत्तर प्रश्न श्रृंखला-1 # पृष्ठ संख्या 273 प्रश्न 1. ऊर्जा का उत्तम स्रोत किसे कहते हैं? उत्तर: एक उत्तम ऊर्जा स्रोत वह कहलाता है जो – सतत् अनवरत रूप से प्रचुरता में आसानी से उपलब्ध हो। … Read more

MP Board Class 10th Science Solutions Chapter 13 विद्युत धारा का चुम्बकीय प्रभाव

MP Board Class 10th Science Solutions Chapter 13 विद्युत धारा का चुम्बकीय प्रभाव MP Board Class 10th Science Chapter 13 पाठान्तर्गत प्रश्नोत्तर प्रश्न शृंखला-1 # पृष्ठ संख्या 250 प्रश्न 1. चुम्बक के निकट लाने पर दिक् सूचक की सुई विक्षेपित क्यों होती है? उत्तर: दिक् सूचक भी एक छोटा चुम्बक है तथा दो चुम्बकों के … Read more

MP Board Class 10th Science Solutions Chapter 12 विद्युत

MP Board Class 10th Science Solutions Chapter 12 विद्युत MP Board Class 10th Science Chapter 12 पाठान्तर्गत प्रश्नोत्तर प्रश्न श्रृंखला-1 # पृष्ठ संख्या 222 प्रश्न 1. विद्युत् परिपथ का क्या अर्थ है? उत्तर: विद्युत् परिपथ: “किसी विद्युत् धारा के सतत बन्द पथ को विद्युत् परिपथ कहते हैं।” प्रश्न 2. विद्युत् धारा के मात्रक की परिभाषा … Read more

MP Board Class 10th Science Solutions Chapter 11 मानव नेत्र एवं रंगबिरंगा संसार

MP Board Class 10th Science Solutions Chapter 11 मानव नेत्र एवं रंगबिरंगा संसार MP Board Class 10th Science Chapter 11 पाठान्तर्गत प्रश्नोत्तर प्रश्न शृंखला-1 # पृष्ठ संख्या 41 प्रश्न 1. नेत्र की समंजन क्षमता से क्या अभिप्राय है? उत्तर: नेत्र की समंजन क्षमता-“नेत्र द्वारा निकटस्थ से लेकर दूरस्थ वस्तुओं को सुस्पष्ट रूप से देखा जा … Read more

MP Board Class 10th Science Solutions Chapter 10 प्रकाश-परावर्तन तथा अपवर्तन

MP Board Class 10th Science Solutions Chapter 10 प्रकाश-परावर्तन तथा अपवर्तन MP Board Class 10th Science Chapter 10 पाठान्तर्गत प्रश्नोत्तर प्रश्न श्रृंखला-1 # पृष्ठ संख्या 185 प्रश्न 1. अवतल दर्पण की मुख्य फोकस की परिभाषा लिखिए। (2019) उत्तर: अवतल दर्पण की मुख्य फोकस: “अवतल दर्पण की मुख्य अक्ष के समान्तर आने वाली प्रकाश की किरणें … Read more

MP Board Class 10th Science Solutions Chapter 9 अनुवांशिकता एवं जैव विकास

MP Board Class 10th Science Solutions Chapter 9 अनुवांशिकता एवं जैव विकास MP Board Class 10th Science Chapter 9 पाठान्तर्गत प्रश्नोत्तर प्रश्न श्रृंखला-1 # पृष्ठ संख्या 157 प्रश्न 1. यदि एक ‘लक्षण – A’ अलैंगिक प्रजनन वाली समष्टि के 10 प्रतिशत सदस्यों में पाया जाता है तथा ‘लक्षण – B’ उसी समष्टि में 60 प्रतिशत … Read more

MP Board Class 10th Science Solutions Chapter 8 जीव जनन कैसे करते है

MP Board Class 10th Science Solutions Chapter 8 जीव जनन कैसे करते है MP Board Class 10th Science Chapter 8 पाठान्तर्गत प्रश्नोत्तर प्रश्न श्रृंखला-1 # पृष्ठ संख्या 142 प्रश्न 1. डी. एन. ए. प्रतिकृति का प्रजनन में क्या महत्व है? उत्तर: जनन की मूल घटना डी.एन.ए. की प्रतिकृति बनना है। जनन में एक कोशिका द्वारा … Read more

MP Board Class 10th Science Solutions Chapter 7 नियंत्रण एवं समन्वय

MP Board Class 10th Science Solutions Chapter 7 नियंत्रण एवं समन्वय MP Board Class 10th Science Chapter 7 पाठान्तर्गत प्रश्नोत्तर प्रश्न श्रृंखला-1 # पृष्ठ संख्या 132 प्रश्न 1. प्रतिवर्ती क्रिया तथा टहलने के बीच क्या अन्तर है? उत्तर: प्रतिवर्ती क्रिया एक अनैच्छिक क्रिया है जो मेरुरज्जु द्वारा नियन्त्रित होती है, जबकि टहलना एक ऐच्छिक क्रिया … Read more